Ziekenhuisapotheek

Wanneer een patiënt de polikliniek bezoekt of wordt opgenomen in het ziekenhuis, heeft hij te maken met verschillende zorgverleners. In deze keten van zorg neemt de farmaceutische zorg van de ziekenhuisapotheek een belangrijke plaats in. 

De ziekenhuisapotheek zorgt er niet alleen voor dat de juiste geneesmiddelen in het ziekenhuis beschikbaar zijn, maar controleert ook alle voorgeschreven geneesmiddelen, adviseert de medisch specialist of verpleegkundige en grijpt in wanneer het eventueel dreigt mis te gaan. Ook wordt er met patiënten gesproken om een duidelijk overzicht te krijgen welke geneesmiddelen de patiënt gebruikt, worden vragen beantwoordt en kan er worden geadviseerd in het medicijngebruik.

Naast de ziekenhuisapotheek is er nog een apotheek in het ziekenhuis: de Beatrix Apotheek. Deze apotheek levert farmaceutische zorg aan patiënten die niet opgenomen zijn in het ziekenhuis.

De ziekenhuisapotheker adviseert artsen en verpleegkundigen over een juist gebruik van geneesmiddelen. Hiervoor kan hij een aantal literatuurdatabanken raadplegen. Voor een aantal geneesmiddelen wordt een doseeradvies gegeven op basis van een individuele patiëntberekening. Hiervoor maakt de ziekenhuisapotheker onder meer gebruik van een extern laboratorium waarin de concentratie van het geneesmiddel in het bloed gemeten wordt. Op basis hiervan berekent hij de juiste dosering. Verder voert dit laboratorium ook toxicologisch onderzoek uit. Met deze gegevens kan de ziekenhuisapotheker de arts adviseren over de juiste behandeling bij intoxicaties (vergiftigingen).

De kwaliteit van de door de ziekenhuisapotheek geleverde geneesmiddelen en diensten is van groot belang. De protocollering van de bereidingen in de ziekenhuisapotheek is nauwkeurig vastgelegd.

Apothekersassistenten maken na bereidingen kweken van de bereidingsomgeving, zodat nauwkeurig kan worden vastgesteld onder welke condities de steriele bereiding heeft plaatsgevonden.

De kwaliteit van de gekoelde geneesmiddelen wordt bewaakt door een registratiesysteem dat een alarmsignaal afgeeft wanneer de koelkast buiten de gestelde limieten komt.

Onder geneesmiddelen vallen alle stoffen die op één of andere wijze toegediend worden aan de patiënt. Hierbij moet ook worden gedacht aan de ‘medische gassen’, zoals zuurstof èn perslucht en water voor dialyse. De ziekenhuisapotheek is nauw betrokken bij de controle van de kwaliteit van de medische gassen en het water.

De ziekenhuisapotheek heeft de mogelijkheid tot het bereiden van steriele geneesmiddelen. Het geneesmiddel kan voor een specifieke patiënt bereid worden. Voor bijvoorbeeld patiënten die kanker hebben, worden steriele oplossingen met cytostatica gemaakt in speciale ruimtes, "Clean Rooms" genaamd. In deze ruimtes staan stof- en bacterievrije kasten (ook wel LAF-kasten: Laminar Air Flow). Zonder deze ruimtes en kasten is een goede steriele bereiding niet mogelijk. Deze cytostatica-oplossingen worden toedieninggereed afgeleverd, zijn slechts kort houdbaar en zijn als zodanig niet te koop.

De ziekenhuisapotheek is ook bij de thuiszorg betrokken. Zo worden er steriele oplossingen met de pijnstiller morfine klaargemaakt die met speciale draagbare infuuspompjes door de patiënt zelf thuis worden toegediend. Ook speciale antibiotica-infusen en voedingsinfusen worden bereid voor toediening thuis of in het ziekenhuis.

De geneesmiddelen die in het ziekenhuis gebruikt worden, worden verstrekt vanuit de ziekenhuisapotheek. Omdat de ziekenhuisapotheek de geneesmiddelen niet rechtstreeks aan de patiënt zelf overhandigt, zijn er procedures opgesteld die de kwaliteit en de veiligheid moeten garanderen. Zodoende wordt het juiste geneesmiddel op de juiste tijd aan de juiste patiënt toegediend.

De geneesmiddelen die in het ziekenhuis worden gebruikt, zijn daarom ook iets anders verpakt dan dat u thuis gewend bent. Elk tabletje zit afzonderlijk verpakt zodat tot op het moment van toediening nagegaan kan worden wat de patiënt exact krijgt. De gebruikte geneesmiddelen worden geregistreerd zodat de ziekenhuisapotheek de geneesmiddelen van de patiënt kan bewaken.

In het ziekenhuis worden ook bijzondere geneesmiddelen toegediend die thuis niet kunnen worden gebruikt. Dit zijn met name geneesmiddelen waarbij vaak bijzondere maatregelen getroffen moeten worden (cytostatica bij kanker bijvoorbeeld) of geneesmiddelen die bijvoorbeeld voor narcose bij een operatie worden gebruikt.

In de ziekenhuisapotheek werken ziekenhuisapothekers, apothekersassistenten, kwaliteitsmedewerkers, farmaceutisch medewerkers, inkoopmedewerkers, applicatiemedewerkers, een seniormedewerker en een teammanager.

De specialist van de afdeling ziekenhuisapotheek, de ziekenhuisapotheker, heeft als belangrijke taak “de bewaking van de geneesmiddel voorziening in het ziekenhuis”. Hij wordt hierbij ondersteund door apothekersassistenten. Verder heeft hij een belangrijke taak in de verstrekking van geneesmiddelinformatie aan arts, verpleging en patiënt. Naast de specifieke kennis die hij heeft van de (ziekenhuis)geneesmiddelen, is hij ook nog in het bijzonder geschoold op het gebied van de geneesmiddelbereidingen, veiligheids- en kwaliteitsmanagement en geneesmiddellaboratoriumonderzoek.